Đại hội đại biểu lần thứ I của Đảng được tổ chức vào tháng 3/1935 có vai trò rất quan trọng vì đã vạch ra con đường đấu tranh để nước ta giành độc lập, đề ra 3 nhiệm vụ chủ yếu trước mắt của Đảng là củng cố và phát triển Đảng; đẩy mạnh cuộc vận động quần chúng; chống chiến tranh đế quốc.
Quang cảnh Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Ảnh: TRỌNG HẢI
Đến tháng 2/1951, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II - Đại hội duy nhất được tổ chức trong 9 năm trường kỳ chống Pháp (1946 - 1954) của Đảng có ý nghĩa lịch sử khi đưa ra những quyết sách đúng đắn để nước ta giành được thắng lợi to lớn trong cuộc kháng chiến chống Pháp, với chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu" năm 1954. Đại hội II quyết định đưa Đảng ra hoạt động công khai và lấy tên là Đảng lao động Việt Nam. Đây là Đại hội của khối đoàn kết toàn dân mà Đảng Lao động Việt Nam là hạt nhân, đã tập hợp rộng rãi mọi tầng lớp nhân dân, hướng vào một mục tiêu cao nhất là giải phóng dân tộc.
Đại hội III của Đảng diễn ra vào tháng 9 năm 1960 – Kỳ đại hội duy nhất trong 21 năm xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và kháng chiến chống Mỹ ở miền Nam (1954 - 1975). Đại hội đã đưa ra quyết định lớn là cùng lúc thực hiện hai chiến lược cách mạng: xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, chỉ ra con đường duy nhất của cách mạng Việt Nam là cầm súng đứng lên để giải phóng hoàn toàn miền Nam bằng bạo lực cách mạng.
Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ra mắt Đại hội.
Những quyết sách đúng đắn của 3 kỳ Đại hội trên đã giúp Đảng ta chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi cuối cùng, đất nước hoàn toàn thống nhất.
Tháng 12/1976, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV được tổ chức tại Thủ đô Hà Nội - Đây là Đại hội toàn thắng của sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất nước nhà, cả nước tiến lên xây dựng CNXH. Đại hội IV quyết định đổi tên Đảng Lao động Việt Nam thành Đảng Cộng sản Việt Nam.
Đại hội V của Đảng được tổ chức tháng 3/1982, nêu lên hai nhiệm vụ chiến lược cách mạng của nước ta trong giai đoạn mới là xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; đồng thời xác định rõ mối quan hệ mật thiết giữa hai nhiệm vụ chiến lược này trong tình hình mới.
Một trong những kỳ Đại hội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng là Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng, diễn ra vào tháng 12/1986. Đại hội đã quyết định đường lối đổi mới của đất nước. Với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, Đại hội VI của Đảng đã thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế của nền kinh tế hiện vật, kế hoạch, phi hàng hóa, phi thị trường, đồng thời nhấn mạnh phải đổi mới toàn diện, trong đó phải đổi mới tư duy mà trước hết là tư duy kinh tế. Đây là bước đột phá quan trọng trong tư duy lý luận của Đảng, tạo tiền đề cho việc triển khai đồng bộ các giải pháp đổi mới trên mọi lĩnh vực, nhất là đổi mới về kinh tế để chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch tập trung sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Đại hội lần thứ VII (6/1991) của Đảng được diễn ra trong bối cảnh hệ thống các nước XHCN lâm vào cuộc khủng hoảng toàn diện và sâu sắc, công cuộc cải tổ của Liên Xô gặp nhiều khó khăn. Đại hội VII để lại dấu ấn lớn với việc lần đầu tiên thông qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở nước ta. Đại hội chủ trương tiếp tục đổi mới toàn diện và đồng bộ, đưa công cuộc đổi mới đi vào chiều sâu với bước đi vững chắc. Việt Nam đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế – xã hội nghiêm trọng và kéo dài hơn 15 năm, khẳng định sự nghiệp đổi mới đất nước được đề ra tại Đại hội VI là hoàn toàn đúng đắn.
Các kỳ Đại hội VIII đến Đại hội XI đã tiếp tục đường lối đổi mới mà Đại hội VI đề ra, tổng kết những vấn đề lý luận - thực tiễn trong quá trình đổi mới, rút ra bài học kinh nghiệm, định hướng về nhận thức, hành động trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể.
Đại hội lần thứ XI của Đảng (1/2011) đã tổng kết Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2001 - 2010) và 20 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Trên cơ sở đó, Đại hội quyết định Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011).
Đặc biệt, trong nhiệm kỳ Đại hội XII, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đã nỗ lực phấn đấu vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, các nhiệm vụ trọng tâm được đề ra. Những kết quả đạt được trong nhiệm kỳ Đại hội XII có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, không chỉ tạo ra dấu ấn nổi bật, là điểm tựa cho những năm tiếp theo mà còn tạo ra niềm tin, khí thế mới để toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta vững vàng vượt qua khó khăn, thử thách, tận dụng thời cơ đưa đất nước bước vào một thời kỳ phát triển mới. Trong nhiều lần phát biểu tại các Hội nghị nửa cuối năm 2020, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: "Đất nước chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày nay".
Từ ngày 25/1 đến 02/02/2021, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng diễn ra tại Thủ đô Hà Nội. Đại hội đánh dấu chặng đường 35 năm đổi mới đất nước, đánh dấu 30 năm thực hiện Cương lĩnh 1991 và 10 năm Cương lĩnh (bổ sung phát triển năm 2011). Đặc biệt, Đại hội lần này cũng đánh dấu một năm vượt khó thành công trong việc thực hiện nhiệm vụ kép vừa chống dịch Covid-19, vừa phát triển kinh tế của năm 2020. Đại hội lần thứ XIII của Đảng sẽ đặt ra mục tiêu không phải chỉ cho nhiệm kỳ 2021 - 2025 mà còn tầm nhìn tới 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng và năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước. Việt Nam sẽ phấn đấu đến năm 2025 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp. Năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước, trở thành nước phát triển, thu nhập cao với GDP là 2.500 tỉ USD và thu nhập bình quân đầu người là 18.000 USD, hiện thực hóa khát vọng phồn vinh dân tộc.
Những thành tựu mà Việt Nam đạt được sau 35 năm đổi mới đất nước, những dấu ấn đặc biệt của nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng sẽ đặt nền móng, tiền đề để Đảng tiếp tục thực hiện trong 5 năm tới. Đây cũng chính là kỳ vọng rất lớn của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân luôn trăn trở với vận mệnh của đất nước, của Đảng, với hạnh phúc của nhân dân. Với ý nghĩa ấy, Đại hội XIII của Đảng là Đại hội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay.
Có thể khẳng định, trải qua 13 kỳ Đại hội, Đảng ta đã phát triển ngày càng mạnh mẽ, giành được những thắng lợi hết sức to lớn, chứng minh vai trò lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Đó là cơ sở để nhân dân tin tưởng, Đại hội XIII của Đảng sẽ tiếp tục đưa ra được những chủ trương đúng đắn, thể hiện sự đổi mới về tư duy, đặc biệt sẽ chọn được những nhân tố đủ tài, có tâm và tầm để lãnh đạo, đưa đất nước phát triển mạnh mẽ./.